Słownik terminów
- Agetech
Starzejące się społeczeństwo staje się jednym z głównych wyzwań, również dla miast. Rozwój sektora technologii przeciwko starzeniu się (agetech) czy technologii ulepszających ludzi (ang. HET – Human Enhancement Technologies) może wpłynąć na poprawę jakości życia najstarszej grupy mieszkańców.
- Agrihood
Koncepcja zakładająca tworzenie i prowadzenie dużych przestrzeni uprawnych w mieście. Pozwala na integrację rolnictwa z dzielnicami mieszkaniowymi, częściową autonomię żywnościową miasta przy jednoczesnym wzmacnianiu relacji społecznych.
- Akwakultura
Hodowla ryb i owoców morza w naturalnych lub sztucznych warunkach wodnych z wykorzystaniem technik zwiększających produkcję powyżej poziomu możliwego do osiągnięcia w środowisku naturalnym.
- Algorytmizacja życia
Sytuacja, w której nasze działania w coraz większym stopniu wspierane są przez wszechobecne algorytmy, które podpowiadają np. co warto obejrzeć, jak się odżywiać, którą trasę wybrać.
- Biosyntetyczny jedwab pajęczy
Wytrzymały, niezwykle trwały biomateriał wytworzony przez człowieka ze szczepu bakterii. Właściwościami przypomina jedwab pajęczy.
- Blockchain
Technologia oparta na zdecentralizowanym łańcuchu bloków, za którego weryfikację odpowiedzialni są wyłącznie użytkownicy. Dzięki temu przechwytywanie danych jest prawie niemożliwe. Blockchain może być wykorzystywany we wszystkich sektorach.
- Citizen twins
Technologia umożliwiająca stworzenie cyfrowych reprezentacji fizycznej istoty ludzkiej, a co za tym idzie całkowite przeniesienie analogowego mieszkańca do przestrzeni cyfrowej.
- Cool roofs
Dachy, które charakteryzują się wysokim stopniem refleksyjności: specjalna powłoka umożliwia odbijanie promieni słonecznych i tym samym ogranicza przenikanie ciepła (bądź zimna) do wnętrza budynku.
- Ekonomia empatii
Narastające konflikty i rozwarstwienie społeczne, zmiany środowiskowe – ale i takie sytuacje jak pandemia – generują coraz wyraźniejszą potrzebę poszukiwania i wdrażania rozwiązań zbudowanych na empatii i współodczuwaniu.
- Ekonomia wiecznego wzrostu
Ekonomia nastawiona na ciągły wzrost gospodarczy, czyli na powiększanie produkcji dóbr konsumpcyjnych i usług.
- Farmy wertykalne
Rodzaj farm uprawianych pionowo zajmujących znacznie mniej miejsca niż tradycyjne rolnictwo, co wpływa na wydajność przestrzenną. Dzięki częściowo sztucznemu oświetleniu i wykorzystaniu technologii kontroli wzrostu farmy wertykalne są bardziej efektywne.
- Fitoplankton
Mikroorganizmy roślinne żyjące w wodze.
- Geoinżyneria klimatu
Koncepcja zakładająca sztuczną modyfikację klimatu w celu odwrócenia negatywnych skutków zmian klimatycznych (np. wychwytywanie CO2 z atmosfery, zarządzanie promieniowaniem słonecznym poprzez wstrzykiwanie siarczanów do atmosfery czy technologie zapobiegające topnieniu lodowców).
- Górnictwo miejskie (ang. urban mining)
Metoda odzyskiwania surowców wtórnych, np. miedzi i stali z nieużywanej infrastruktury miejskiej. Nazywany też miejską kopalnią.
- Grafen
Materiał o grubości zaledwie jednego atomu posiadający wyjątkowe właściwości: jest wytrzymały, elastyczny, transparentny oraz charakteryzuje się wysokim przewodnictwem cieplnym i elektrycznym.
- Haptyczne współodczuwanie
Rozwój rzeczywistych i wirtualnych środowisk (technologie VR czy AR) oraz technologii haptycznych (komunikujących się z użytkownikami poprzez zmysł dotyku i przy użyciu zmieniających się sił, wibracji i ruchów) prawdopodobnie będzie mógł umożliwić współodczuwanie w świecie cyfrowym na poziomie podobnym do tego w świecie rzeczywistym. Mówi się o relacjach z robotami i internecie zmysłów, czyli o przenoszeniu możliwości odczuwania zmysłów innych niż wzrok i słuch w świat wirtualny.
- Hydroponika
Alternatywny sposób uprawy roślin, w którym nie wykorzystuje się ziemi, lecz granulat utrzymujący odpowiedni poziom nawodnienia.
- Hyperloop
Nowy środek transportu tunelowego (pasażerskiego i towarowego) umożliwiający superszybkie przemieszczanie się dzięki aerodynamicznym kapsułom. Planowana osiągalna prędkość Hyperloop ma wynosić ponad 1200 km/h, a sama kapsuła ma pomieścić jednorazowo 16 osób.
- Interfejs mózg-komputer (ang. BCI – Brain Computer Interface)
Trwają zaawansowane badania nad stworzeniem interfejsu, który umożliwiałby komunikację pomiędzy mózgiem a urządzeniem zewnętrznym. Takie rozwiązanie może całkowicie zmienić nasz sposób komunikacji oraz relację z technologią w przyszłości.
- Internet rzeczy (ang. IOT – Internet of Thiings)
Koncepcja zakładająca, że dzięki podłączeniu do sieci bezprzewodowej urządzenia mogą się ze sobą kontaktować i przekazywać informacje w czasie rzeczywistym, m.in. w celu poprawy doświadczeń użytkownika.
- Jadalne parki
Wielkopowierzchniowe parki roślinne, w których rosną drzewa owocowe i warzywa. Zapewniają otwarty dostęp do świeżej żywności dla mieszkańców.
- Kooperatywa mieszkaniowa (ang. cohousing)
Koncepcja współmieszkalnictwa oparta na wspólnym (w ramach jednej wspólnoty, np. przyjaciół lub osób o podobnych potrzebach lub wieku) budowaniu i zamieszkiwaniu budynków wielorodzinnych.
- Lewitacja magnetyczna
Zjawisko, w którym pod wpływem sił i oddziaływań pola magnetycznego i elektromagnetycznego ciało unosi się bez kontaktu z podłożem.
- Makroglony
Wielokomórkowe glony, których uprawa przemysłowa daje możliwość wytwarzania biomasy wykorzystywanej jako podstawa produkcji wielu artykułów. Makroglony mogą przyczynić się do zwiększenia samowystarczalności miasta czy dzielnicy w zakresie produkcji żywności i/lub bioenergii.
- Materiały biomimetyczne
Stworzone przez człowieka materiały, które imitują procesy zachodzące w przyrodzie.
- Miasto relacyjne
Koncentracja na relacjach i stopniu powiązań społecznych (i nie tylko) między osobami (oraz nie-ludźmi). Opiera się na etyce troski, która zakłada, że nikt nie jest pozostawiony samemu sobie, a społeczeństwo musi skupiać się przede wszystkim na najsłabszych.
- Miasto-gąbka
Koncepcja zakładająca stworzenie systemu gospodarowania wodą w mieście, pozwalającego retencjonować (wchłaniać), magazynować i uwalniać ją w odpowiednim czasie np. podczas suszy lub upałów.
- Mirror world
Wykorzystanie rozwijanych wciąż technologii z obszaru XR (Extended Reality) do tworzenia świata, w którym wszystko ma swój odpowiednik i reprezentację w świecie cyfrowym.
- Mobilność jako usługa (ang. MAAS – Mobility as a Service)
Koncepcja stawiająca pasażera w centrum doświadczeń, umożliwiając mu zaplanowanie podróży i wybranie najkorzystniejszej trasy składającej się z różnych środków transportu (np. roweru miejskiego, tramwaju, wspólnej taksówki) w ramach jednego kanału cyfrowego (np. aplikacji).
- Naturokultura
Termin wprowadzony przez antropologa Bruno Latoura, który kwestionuje dualistyczny podział na naturę i kulturę. Latour podkreśla istnienie ciągłego wzajemnego przepływu natury i kultury, wskazując na naturokulturę jako obszar współdziałania i interakcji.
- Obieg cyrkularny
Założenie, że wartość produktów, materiałów i zasobów ma być utrzymywana w gospodarce możliwie jak najdłużej, by w efekcie ograniczyć wytwarzanie odpadów do minimum.
- Odwrócona osmoza
Metoda filtracji polegająca na przepływie wody przez specjalną membranę (pod ciśnieniem), która przepuszcza cząsteczki wody i całkowicie zatrzymuje zanieczyszczenia.
- Odwrócona piramida mobilności
Podejście w projektowaniu miast stawiające w centrum aktywną mobilność (ruch pieszy, rowerowy i transport zbiorowy) przy regularnym ograniczaniu ruchu samochodowego.
- Smog mechaniczny i cyfrowy (zanieczyszczenie cyfrowe)
Rodzaje zanieczyszczenia przestrzennego spowodowane przedostawaniem się do atmosfery szkodliwych związków chemicznych oraz zanieczyszczenie światłem czy dźwiękiem.
- Solarpunk
Wizja świata przyszłości, w którym rozwiązania technologiczne wspierają ludzi w stawieniu czoła kluczowym wyzwaniom wynikającym ze zmian klimatu.
- Spieniony metal
Niezwykle lekki metaliczny materiał, którego pory wypełnione są gazem.
- Szkło solarne
Szkło, które przekształca energię słoneczną w energię elektryczną.
- Sztuczne słońce
Reaktor fuzji jądrowej, która może stać się źródłem najczystszej energii – podczas reakcji fuzji jądrowej wydzielane są ogromne ilości energii bez równoczesnego uwalniania jakichkolwiek gazów cieplarnianych. Reaktor odtwarza reakcje zachodzące w jądrze Słońca.
- Technium
Koncepcja stworzona przez Kevina Kelly’ego zakładająca, że technologia jest systemem o takiej samej złożoności jak mikroskopijny organizm. Żadna z technologii nie może działać niezależnie. Podobnie jak w przyrodzie, wszystko jest tu ze sobą połączone.
- Uprawa aeroponiczna
Uprawa roślin w środowisku powietrznym lub aerozolowym, bez użycia gleby.
- Walki społeczne
Nierówności społeczne mają bezpośrednie przełożenie na funkcjonowanie miast. Podział przestrzeni z przeznaczeniem dla wyższych i niższych klas, silna polaryzacja, silosowość powodują segregację społeczną i przestrzenną (a co za tym idzie m.in. wykluczenie mieszkaniowe) i mogą doprowadzać do walk społecznych.
- Wsiowienie miast
Koncepcja oparta na projektowaniu środowiskowym skoncentrowanym na budowaniu miast przyjaznych środowisku i społecznie odpowiedzialnych. Dużą uwagę przykłada się tu także do rozwoju dzielnic i ich autonomii, nie zaś do miasta jako jednego, określonego tworu.
- Zielony dach
Pokrycie dachowe, które składa się z warstw umożliwiających na nim uprawę roślin.